Historia Wielunia

[mex92]

„Ziemia wieluńska wobec Konstytucji 3 maja”

Ziemia Wieluńska szybko zaakceptowała Konstytucje 3 Maja. Sprawdzeni przywódcy wieluńskiego obozu patriotycznymi wykazali się po dniu 3 maja 1791 ogromną aktywnością w pozyskaniu dla Konstytucji ludzi zachowujących się z rezerwą. Konieczna była akcja propagowania. Wieluńscy przedstawiciele zajęli zdecydowaną postawę wobec nielicznych przeciwników tej ustawy, używając niekiedy siły aby wymusić dla niej poszanowanie. Żaden z naszych przedstawicieli nie wypowiedział się przeciwko Ustawy Rządowej.

Wieluńscy posłowie przez cały okres obrad sejmowych wykazywali lojalność i patriotyzm. Dwóch naszych reprezentantów – Ludwik Fundament Kraśnicki i Aleksander Brzostowski znalazło się w ścisłym gronie osób wtajemniczonych przed wprowadzeniem w życie konstytucji. W ten sposób kasztelan wieluński określił się politycznie, gdyż dotychczas jego postawę cechowała niejednolitość i pewna niezależność. Fakt zaproszenia kasztelana wieluńskiego na tajne posiedzenie u marszałka Stanisława Małachowskiego świadczy o tym, że król i czołowi patrioci nie mieli podejrzeń co do jego poglądów politycznych.

Ludwik Karśnicki zaprzysiągł konstytucję, zgodnie ze zobowiązaniami „tej pomyślnej i szczęśliwej dla kraju rewolucji, która najodleglejsze pokolenia nasze uszczęśliwi” Wkrótce kasztelan wieluński dołączył do Towarzystwa Przyjaciół Konstytucji 3 Maja. Napisał również wiersz „na rok 1792 do Ojczyzny, Ojca i Synów” w którym poddał krytyce przeciwników Konstytucji.

Spośród innych reprezentantów ziemi wieluńskiej w posiedzeniu sejmowym uczestniczyli : Aleksandr Brzostowski, Wojciech Mączyński, Ignacy Szembek, Fryderyk Psarski. Wszyscy poparli projekt nowej konstytucji.

Fryderyk Psarski i Brzostowski również należeli do TPK. Za swoje zdecydowane poparcie dla reform otrzymał order Orła Białego.

Po uchwaleniu nowej konstytucji zgodnie z wytycznymi rozpoczęli akcje na rzecz zmobilizowania opinii publicznej wielunian w celu doprowadzenia do jak najszybszego jej zaprzysiężenia oraz wybrania specjalnej delegacji do króla która złożyłaby w imieniu społeczeństwa ziemi wieluńskiej zapewnienie o poparciu dla Konstytucji. Bardzo energicznie zabrał się do tego wybrany na miejsce Psarskiego do jednej z komisji Stokowski – komornik graniczny wieluński.

Już 8 czerwca 1791 ogłoszono uniwersał komisji porządkowo cywilno- wojskowej ziemi wieluńskiej i pow. Ostrzeszowskiego. Został on wysłany do sejmu, a wraz z nim 2 listy dziękczynne. Jeden do króla, drugi do marszałka sejmu. Kopie tego pisma opublikowano w „Gazecie Narodowej i Obcej”
Komisja wieluńska jasno stwierdziła, że przeciwnicy Konstytucji są wrogami Ojczyzny, zaś akceptację Ustawy Rządowej uczyniła miernikiem patriotyzmu i troski o dobro kraju.

Wielunianie zaakceptowali ją 27 czerwca w wieluńskiej kolegiacie. Zanim doszło do tego wydarzenia, ponad 60 osób ze szlachty przybyło na ratusz gdzie odbyła się sesja. Oświadczono na niej gotowość do przyjęcia Konstytucji. Tam też zebrani uiścili składkę na budowę kościoła „Opatrzności Bożej”. Rotę przysięgi odczytał kanonik gnieźnieński – Daniel Walewski. Z ratusza wszyscy udali się do kolegiaty gdzie zebrali się mieszczanie, magistrat, duchowieństwo, młodzież szkolna. Po mszy świętej mowę wygłosił kanonik gnieźnieński. Mówił w niej o korzyściach, podziękował ludności, ustawodawcą. Po wystąpieniu nadszedł czas na przysięgę która składali wszyscy zebrani z podniesioną ręką. Przysięgali szczerze bronić Konstytucji i za nią do wylania krwi zastawić. Tekst wysłano do marszałka sejmu a delegacja składająca się ze Stokowskiego-szambelana królewskiego i Ignacego Skorzewskiego – regenta ziemi wieluńskiej ,przybyła do króla aby go poinformować o dokonaniu. Sprawozdanie z uroczystości z 27 czerwca przesłano do „Gazety Narodowej i Obcej” i Gazety Warszawskiej”.

Maciej Stokowski został udekorowany krzyżem św. Stanisława.
Jednym z wielunian którzy przyczynili się do tak szybkiego zaprzysiężenia był poseł Wojciech Mączyński

Swoją patriotyczną postawę czołowi wielunianie prezentowali również w sejmie. Psarski wypowiadając się za przedstawionym projektem powołania komisji Policji, przeważającą część poświęcił na dobrodziejstwa jakie przyniosła Konstytucja 3 Maja. Wszystkie mowy podkomorzego wieluńskiego były wystąpieniami reprezentanta oświeconej części średnio zamożnej szlachty, o wyraźnie antymagnackim charakterze .

Król korespondował ze starostą wieluńskim Stanisławem Mączyńskim. Doceniając jego wierną służbę i poparcie dla zapoczątkowanych reform ustrojowych, Stanisław August przysłał mu 3 I 1792 order Orła Białego, prosząc jednocześnie o dalsze działania zmierzające „do utwierdzenia najlepszego Ustawy 3 Maja dla wykonywania wszystkich praw teraźniejszego sejmu” . Dziękując za wyróżnienie Męciński zapewniał króla, że całe swoje dalsze życie poświęci ustawie 3 majowej

Fakt istnienia na terenie ziemi wieluńskiej prężnego obozu patriotycznego nie wymagał ze strony króla tak silnych zabiegów przedsejmikowych, jak chociażby dla pozostałych powiatów woj. Sieradzkiego, gdzie opozycja wykazywała dużą aktywność.

Marek Patyk
Na podstawie
M. Wisińska, Ziemia wieluńska wobec Konstytucji 3 Maja
"Sieradzki Rocznik Muzealny" tom 1, 1984r.

-------------------------------------------------------------------------

Jeżeli są jakieś błędy to przepraszam. To są tylko najważniejsze fragmenty brane tylko z tekstu pani Wisińskiej. Jeżeli są potrzebne szersze informacje zapraszam do literatury.

Dziękuje moim nauczycielom histori. Pani Mydlarz i panu Bednarkowi

[Grzegorz Nowak (W)]

świetny tekst!
dzieki!!

a'propos Kostytucji 3 Maja - orientuje się ktoś, czy będą jakieś uroczyste obchody tego świeta w naszym mieście??

[Tadeusz]

Wreszcie coś na temat historii XVIII w. Mex92 zabrał się za likwidowanie białych plam w historii Wielunia

[mex92]

ten moj tekst źródłowy pochodzi z 1984 roku.