Historia Wielunia

Eagle

Witam wszystkich. Mało osób zdaje sobie sprawę z tego, że razu pewnego w Wieluniu, miały miejsce wydarzenia na wzór paryskiej rzezi hugenotów. Wszystko zaczęło się w imieniny Mścisława, a ponieważ imię to doskonale pasuje do zaistniałej sytuacji, nazwałem więc to wydarzenie Nocą Mścisława, a dokładniej powinno być - "noc, dzień i kilka dni kolejnych". UWAGA!!! Czytasz na własną odpowiedzialność. Tekst dla ludzi o mocnych nerwach.
"...cały tłum wkroczywszy do miasta, zajął rynek i wszystkie ulice, miasto wielkim krzykiem napełniając. Kto z załogi wymknął się z domów, wycięli go w pień. Dlatego też załoga, do której tegoż wieczora przyłączyła się była kompania rajtarów, bronić się nie mogąc pochowała się po domach. Nazajutrz rano, szlachta polska pozsiadawszy z koni, gromadnie wpada do domów, a co w furyi swojej zdybała Niemców, to ich bez względu i różnicy, czy to żołnierz, czy podróżny, czy handlarz, nie zważając na paszporty sobie pokazywane, haniebnie zabijali. Tegoż samego dnia miasto przepełnione było szlachtą i wieśniakami, którzy uzbrojeni w kosy wprost osadzone, topory i wielkie pałki, ze wsi okolicznych tłumnie przybywali. Ci z ludźmi, których szlachta przyprowadzała jakoby na rzeź, tak okrutnie się obchodzili, że nie do opisania. Bo zabijali ich pałkami, lub cokolwiek im furyia do rąk podawała, ciała zabitych odzierali do naga, przewracając je to na ten, to na ów bok, tłukąc nogi, prując brzuchy, wyrzucając jelita (co potem świnie pożarły), włócząc je po wszystkich ulicach okrutny, sposobem. A co oni dopiero nabroili na niemieckich kobietach i dzieciach! Bo wtedy już pierwsza furya powinnaby była ochłodnąć, którą jeszcze na samym początku można była uniewinnić, lecz ci dopuszczali się coraz większych okrucieństw. Niewinnym kobietom urzynali piersi, ciała ich rozsiekając w kawałki; małe dziatki ćwiartowali jakoby barany i cielęta, a ćwiartki podrzucali psom i świniom na żer".
Ustalenie daty tego wydarzenia, oraz okoliczności w jakich do niego doszło pozostawiam dociekliwości forumowiczów. Myślę, że nie będzie to aż takie trudne. Cool

Tadeusz

Wiem ale nie powiem. Prznajmniej na razie Laughing

Przy okazji tych zagadek zawsze się zastanawiam, czy ja też się powinienem w to bawić Rolling Eyes

Eagle

No cóż... widzę, że na forum rządzi historia najnowsza.
Panie Tadeuszu myślę, że doktorzy mogą się bawić na forum podobnie jak wszyscy. Smile

Może dla ułatwienia podam, że przedstawione wydarzenia pochodzą z drugiej połowy XVII wieku, a szerzej można się będzie dowiedzieć o nich wkrótce - prawdopodobnie z kolejnego Rocznika Wieluńskiego. Very Happy

Pozdrawiam

Tadeusz

No tak, doktor też człowiek Cool

Ale rozwiązywanie przeze mnie zagadek na tym forum, przypomina trochę sytuację stomatologa, który dla rozrywki komus zaklada plombę Wink

Wstrzymam się jeszcze z rozwiązaniem, ale skoro można podpowiadać to dodam, że o tej feralnej nocy wspomina W. Szczygielski w swej książce Dzieje ziemi wieluńskiej, tyle, że oszczedza czytelnikowi szczegółów.

Tadeusz

No cóż, wygląda na to, że zagadka okazała się trudna. W takim razie jak pokuszę się o odpowiedź. To był 7-8 stycznia roku 1656.

Eagle

Dokładnie tak. Smile

Wydarzenia rozpoczęły się w nocy z 7 na 8 stycznia 1656 i trwały 5 kolejnych dni. Oblężonemu w wieluńskim zamku hrabiemu Wrzesowiczowi przyszły z odsieczą wojska szwedzkie pod d-ctwem Yxkulla i Forgella. W odwecie Szwedzi dokonali pacyfikacji ludności Wielunia i okolicznych wiosek. Wrzesowicz ścigając swoich oprawców nie zważał nawet na granicę z Cesarstwem i dotarł za nimi aż do Byczyny.
To właśnie te styczniowe wydarzenia zrujnowały najbardziej ziemię wieluńską podczas szwedzkiego potopu.

Ak

Brak wzmianki o oblezeniu zamku w opisie a jedynie mowa o zalodze, ktora pochowala sie w domach okazal sie "przeszkoda nie do
przeskoczenia"..... Smile

Skad sie wzieli wtedy "Niemcy" w Wieluniu ? Czy nie byli to w znacznej mierze
protestanccy uciekinierzy ze Slaska z czasow wojny 30 letniej ?
pozdrawiam

Eagle

"Miasto wyglądało jakby cudzoziemskie. Na ulicach słychać było więcej obcych mów niż polskiej; wszędy spotykałeś żołnierzy szwedzkich, niemieckich, najemników francuskich, angielskich i szkockich, w najrozmaitszych strojach, w kapeluszach, w czółnowych grzebieniastych hełmach, w kaftanach, pancerzach, półpancerzach, w pończochach lub szwedzkich butach z cholewami jak konwie. Wszędy obca pstrocizna, obce stroje, obce twarze, obce pieśni. Nawet konie miały inne kształty od tych, do których oko przywykło. Nazlatywało się też mnóstwo Ormian o ciemnych twarzach i czarnych włosach, przykrytych kolorowymi jarmułkami; ci łup skupywać przybyli. Ale najbardziej dziwiła niezmierna ilość Cyganów, którzy, nie wiadomo dlaczego, przyciągnęli ze wszystkich stron kraju za Szwedami do stolicy. Szatry ich stały wedle pałacu Ujazdowskiego i po całej jurydyce kapitulnej, tworząc jakoby osobne płócienne miasto w murowanym.
Wśród tych tłumów różnojęzycznych miejscowi mieszkańcy nikli prawie; dla własnego też bezpieczeństwa radzi siedzieli zamknięci w domostwach, mało się pokazując i spiesznie chodząc po ulicach. Czasem tylko jaka kareta pańska, spiesząca po Krakowskim Przedmieściu ku zamkowi, otoczona hajdukami, pajukami lub wojskiem w strojach polskich, przypominała, że to jest polskie miasto."
To fragment Potopu Sienkiewicza. Dotyczy Warszawy, a nie Wielunia. Wieluń jednak wyglądał z pewnością podobnie - tyle, że na mniejszą skalę. Najemnicy niemieccy ciągnęli za sobą z całą pewnością sporą ilość najrozmaitszego żywiołu - kupców, drobnych handlarzy, rzezimieszków, żony, kobiety lekkich obyczajów i wiele, wiele innego ludu żywiącego się z wojny.
Ale oczywiście nie neguję, że być może jakąś część stanowili uciekinierzy z czasów wojny 30-letniej.

Wojtek

Eagle, kto jest autorem opisu tej rzezi?

Eagle

Tekst pochodzi z Mosbacha, czyli: A. Mosbach, Wiadomości do dziejów polskich z archiwum prowincyi śląskiej, Wrocław 1860. Tekst Mosbach przetłumaczył z niemieckiego: "Kurtzer Bericht der unmenslichen Tyranney, welche der Starosta Babimostki mit Zuziehung derer in Schlesien sich aufhaltenden Pollnischen Edelleuten bei nachtlichen Einfall in Welun an der darin gelegen schwedischen Besatzung und ezlichen Teutschen grausamst von dem 7 Januarii dieses 1656 Jahres bis auf den 12ten verubet." Ten oryginał był prawdopodobnie wydany jako broszurka.
Oprócz tego tekstu Mosbach przytacza dwa zeznania mieszkańców Wrocławia na temat wieluńskiej rzezi: Samuela Buckiego i Jana Fatrasa. Obaj byli w Wieluniu w czasie rzezi.

Ana

Ak

Takie czasy. Dlaczego nasi przodkowie mieliby byc inni jak im
wspolczesni. Mniej sie o tym mowi i pisze na lekcjach naszej historii
i stad takie wrazenie. U nas.
W Wieluniu pod noz trafil wtedy zapewnie kazdy "obcy". Jak wygladal na majetnego to tym bardziej.
Z braku Niemcow i Szwedow - niedaleko Wielunia zreszta -
w tym czasie mordowano Zydow jak byli takowi pod reka.
Dla wielunian moze byc np. pociecha, ze w tym okresie - podczas owejej
"nocy sw. Bartlomieja" zadnej osobie wyznania mojzeszowego
wlos z glowy nie spadl. Najprawdopodobniej.

A Czech Jan z Vekart z Vresovic zatroszczyl sie krotko po tych wydarzeniach o dobre samopoczucie nam wspolczesnych redukujac populacje Wielunia przy pomocy srodkow zblizonych zapewnie do wyzej opisanych.
Co w zbiorowej pamieci lepiej utkwilo jak drobny incydent ze stycznia
anno domini 1656
Tyle, ze opisu z detalami brak.

Tadeusz

Eagle

Ak

"Szczerze mówiąc , to strasznie denerwuje mnie, że wielu historyków nie stać na odrobinę obiektywizmu i próbują przedstawiać "swoich" w lepszym, a "obcych" w gorszym świetle."

To jest raczej kwestia "zapotrzebowania", tak czy inaczej rozumianego.
I dotyczy owa kwestia nie tylko "naszych" historykow.

Hmmm. .....lekcja historii w jakiejs szkole, gdzie Pani/Pan omawiaja
epoke "Potopu" na przykladzie powyzszych wydarzen i faktu iz
w wojskach szwdzkich oblegajacych wowczas Jasna Gore
sluzylo wiecej Polakow niz Szwedow.....to byloby na pewno
ciekawe.
pozdrawiam