Historia Wielunia

Ana

W okolicy Wielunia jest sporo cmentarzy cholerycznych. Jeden z nich znajduje się w Lasku Wieluńskim, po lewej stronie drogi (jadąc z Wielunia). Grzebano na nim zmarłych z Turowa. Mam nadzieję, że wzgórze jest wciąż widoczne.... choć dawno tam nie byłam.
Epidemię cholery przywlokły na te ziemie polskie wojska rosyjskie w czasie powstania styczniowego.... nie pierwszy raz zresztą... w 1830 r. również...ale wtedy sami stali się jej ofiarami...feldmarszałek Iwan Dybicz i ks. Konstanty Pawłowicz zmarli na cholerę.

Maciek

Pamientam jak moja prababcia korzystając z rodzinnych przekazów opowiadała mi między bajkami niesamowite historie lokalne, m.in. o epidemiach cholery. Niestety miałem wtedy kilka lat i dziś niewiele pamiętam. Jedynie jakieś obrazy, które podsuwała mi wyobraźnia.

Pytanie do wiedzących: czy epidemie cholery znosiły podziały wyznaniowe i zmarłych grzebano na wspolnych cmentarzach czy starano się zachować podziały. Chodzi mi tu o cmentarz ewangielicki na Pl. Jagiellońskim. Zamknięty w 1875 r. po epidemii cholery w 1873 r.? http://www.historiawielunia.fora.pl/viewtopic.php?t=98

I jeszcze jedno. Ostatnio z dwóch źródeł słyszałem, że poza grobami szkieletowymi na obszarze wieluńskim są również pozostałości stosów ciałopalnych związanych z epidemią cholery. Co na to źródła?

PJP

W latach 70. istniało coś w rodzaju murowanej krypty przyległej do lewej zewnętrznej ściany kościółka św. Barbary (chyba jeszcze istnieje); wtedy była rozbita, przez co otwarta. Ja tam nie zaglądałem, ale ciekawscy chodzili oglądać tam "szkielety zmarłych na cholerę".
Czy faktycznie chowano ich w tej krypcie pod / obok kościółka?
Jaka jest historia tej krypty?

Ana

Wiem na pewno, że zmarłych na cholerę chowano poza wsią.
No, ale w Wieluniu było inaczej skoro Joannę Żubr, ofiarę cholery, pochowano na wieluńskim cmentarzu... Może mieszczanie wieluńscy nie bali się cholery?
A co do kościółka św. Barbary to może był wtedy miejscem odosobnionym?
Przecież na tym terenie w połowie XIX w. było mało zabudowań.

A może ktoś wszystkowiedzący się odezwie?

Ana

Rajcę Maćka proszę, aby opowiedział nam jakąś historię prabaci.
Ja też mam jedną i podzielę się nią zaraz po Maćku.

Tadeusz

Kościółek św. Barbary bez wątpienia powstał na cmentarzu cholerycznym (1521 r.) Wtedy było to za miastem.

Wojtek

PJP napisał:

Tadeusz

Fakt, kościół był przebudowany w 1821 r.

Ana

Babcia opowiadała historią usłyszaną od swojej mamy. Mówiła, że podczas epidemii cholery bywało, że od pierwszych objawów do zgonu mijało zaledwie pół dnia.

Było to latem. Wcześnie rano prababcia wybierała się do Wielunia na targ. Sąsiadka - całkiem zdrowa - i poprosiła ją o kupienie nici. Prabacia szła pieszo w obie strony, a że to było ok. 5 km - wróciła po południu. Sąsiadka już nie żyła.

Tadeusz

Ana

Tadeusz, nie rozumiem tego szyfru...

Maciek

Opowieść mojej prababki:
Działo to się w czasach, kiedy do oświetlania domostw używano lamp naftowych ale częściej wystarczyć musiał blask ognia z pieca. Domy były małe drewniane kryte strzechą, kiepskie obórki i chlewiki sklecone były z byle czego. Poważną ale uleczalną chorobą był kołtun. Żniwa trwały wiele tygodni a i tak na przednówku przymierano głodem ratując się korą dębową. Nie wiem gdzie to było ale osada lub może przedmieście położone było przy błotnistej drodze wijącej się wśród pagórków. Nie trudno było mi to sobie wyobrazić kiedy w okolicy domu prababci Anny np. na miejscu dzisiejszego osiedla stały drewniane gospodarstwa, które w słabych zarysach majaczą jeszcze gdzieś na skraju mojej pamięci, kiedy przy samej Częstochowskiej stał zapadnięty drewniany domek, z małymi okienkami i niskimi drzwiami z żerdziowym płatkiem i ścianą leszczynowych krzaków a poprzeczne drogi były bite, wysypane kamieniami. (Tuptałem tam po mleko z kimś z domowników).
Dużo wcześniej, pewnej szarej, wietrznej i dżdżystej jesieni, do najbardziej skrajnego domostwa zapukała stara żebraczka. Wkrótce ludzie w tym domu zaczęli umierać. Śmierć przenosiła się kolejno do następnych chaup. Przerażenie ogarnęło włościan czy może przedmieścian. Strwożoni ludzie z niepokojem wypatrywali kostuchy. Przerażone twarze zza osmolonych szybek obserwowały otoczenie. Nie wpuszczano nieznajomych. Śmierć jednak bez przeszkód zbierała swoje żniwo. W kolejnych domach umierali ludzie.
Na końcu traktu w skromnym obejściu gospodarowała wielodzietna rodzina. Pewnego wieczoru, gdy szalała wichura a gruby deszcz na przemian z gałęziami tłuk o okna, do drzwi zapukał obcy wędrowiec prosząc o schronienie. Mimo ogromnego przerażenia rodzina ugościła przybysza. Ten, gdy się posilił rozpoznał sytuację i zatrzymał zarazę....
Nie pamiętam czy w opowieści to był lekarz, znachor czy też księdz. Myślę że chodziło o jakieś działania medyczne. Prababcia była pielęgniarką. Mnie jako dziecku w owym czasie pozostał w pamięci czarno- biały (jak w starych filmach) obraz osady z ponurym niebem, z szalejącą wichurą i wędrowcem stojącym w mroku na błotnistej drodze z wyciągniętą ręką powstrzymującym zarazę Smile

Ana

Piękna historia. Twoja prababka Maćku mieszkała od innej strony Wielunia...niż moja. Może nasze babcie spotykały się kiedyś na rynku...A może się znały?
A czy w okolicach obecnej ulicy Częstochowskiej jest jakiś stary cmentarz choleryczny?

Maciek

Miło mi, że historia o zarazie podobała Ci się Anno. Ciekawe czy nasze babki się znały?
Niestety nie mam pojęcia czy przy częstochowskiej był jakiś cmentarz choleryczny. Jedyne cmentarze jakie znam w najbliższej okolicy Wielunia to cmentarz przed Krzyworzeką i Turowem. Oba dość oddalone od miasta ale może właśnie o to chodziło?
W pamięci utkwił mi jeszcze opowieść o pewnej ubogiej samotnej kobiecie, której wszystkie dzieci po kolei umarły w czasie zarazy. Cały czas przechowuje w głowie czarno - biały obraz bitej, błotnistej drogi biegnącej wzdłuż drzew i pojedynczych skromnych gospodarstw, po której przygarbiona kobieta ciągnie dwukołowy wózek ze zwłokami dzieci. Oczywiście niebo jest szarobure a wiatr wygina potargane gałęzie.

Ana

Potrafisz rozbudzić wyobraźnię... Ta biedna nieszczęsliwa kobieta stoi mi przed oczami.
Cmentarz pod Turowem znam, ale nie wiem, czy jest oznaczony...i czy jest tam jakiś krzyż? Cmentarza koło Krzyworzeki niestety nie znam.
Zastanawiam się, czy te wspomnienia, które przytaczamy mówią o epidemii w 1852 r?